FETHULLAH GÜLEN'İN EN SEVDİĞİNİZ SÖZÜ NEDİR?

Bir düşüncenin en kısa ve en çarpıcı biçimde dile getirildiği aforizmalar, bilgeliğin, hikmetin ete kemiğe bürünmüş halleridir… 

Kompleks bir felsefeyi, duyuşu, düşünüşü özlü biçimde ortaya koymak, belli bir zihni seviye ile birlikte zengin bir lisan da gerektirir. Mütefekkir, muhayyilesinde bakımını görümünü ince bir işçilikle yaptığı düşünce ve duygu meyvesini en hoş biçimde sunmak ister. İyi vecize klişeden uzaktır. Okurun, dinleyenin dikkatini celbeden bir üslubu vardır.

Düşüncenin gücü ve etkisi, daha geniş kesimlere ulaşabilmesi, bu kesimlerce benimsenmesi, aynı zamanda onun icazlı ve i'cazlı bir şekilde veczedilmesiyle de yakından ilgilidir. 

Hilmi Ziya Ülken'in deyişiyle "tefelsüf veya hikemiyyat" türünden eselerde daha sık görülen bu tür özlü sözlere, bizim kültürümüzde ayrı bir önem verilmiştir.

Bizde 40 Hadis geleneği vardır. Eskiler, İslam’ın ruhunu en iyi ifade ettiğini düşündükleri hadisleri derlemişler, ve bu ehadisi, gerek tasavvufi açıdan, gerekse fikhi açıdan şerh etmişlerdir. Bu hadis seçkilerinin neredeyse hepsinin bir serlevha olarak aldığı ortak hadis, "Ameller niyetlere göredir" hadisidir. Bu söz, İslam'ın ruhu, özü ve usaresi olmalıdır.

Yine, Sadi’nin Gülistan ve Bostan’ındaki, Aşık Paşazade’ nin Garibname’si, Mevlana’nın Mesnevisi, Yusuf Has Hacib’in Kutadgu Billig’i, Bediüzzaman Said Nursi’nin Risale-i Nur Külliyatı’ndaki derin düşünceler, özlü biçimde ifade edilmeye çalışılıştır.

Fethullah Gülen, kadim bir geleneğin post-modern zamanlardaki muhkem mümessillerinden biri olarak, hikemi tarza önem vermiştir. Kendisi, bir eylem adamı olduğu kadar aynı zamanda bir tefekkür insanıdır da. Bugün daha iyi görülebilmektedir ki, Gülen, yazarlık ve vaizlik kariyeri boyunca, yarına kalmayı hak eden çok sayıda veciz ifadenin altına imza atmıştır. 

Yazılı ve sözlü verimlerinde, kuşatıcı tefekkürünün birer meyvesi olarak formülize ettiği çok sayıda birbirinden veciz ve beliğ cümleyi bulmak mümkündür. 

Hizmet Hareketi içinde Fethullah Gülen'den sadır olan bu vecizelerin önemi büyük! Hareket'in ana söylemleri bu sözlerle biçimleniyor.

Fethullah Gülen, yıllardır Sızıntı dergisi için resim üstüne, sayfa başlarına ve derginin ön ve arka kapaklarına tefekkür mahsulü, çok sayıda özlü sözler kalem almakta. Bu sözlerin Cemaat için önemi ve anlamı büyük. Nitekim bunlar Ölçü ve Yoldaki Işıklar adıyla basıldı. El kitabı hüviyetindeki bu çalışmada mündemiç pırlanta hakikatler, hem sosyal ve beşeri münasebetlerde, hem de Hizmet meselelerinde Hareket’in usülünü erkanını belirlemede kilometre taşları mahiyetinde.  Bu kitap, Gülen tefekkürünün de kristalize olmuş hali.  Herkul sitesindeki Hakikat Damlalar köşesi de bu mahiyette bir derleme sayılır.  Gülen’in kaldığı yerde  ekranlarda ve eloktronik levhalarda tefekküre medar çeşitli vecizeler var.

Gülen Hocaefendi, yazı ve sohbetlerinde veciz ifadeler kullanmayı seviyor. Mesajını, özlü sözlerle vermek onun nev-i şahsına mahsus bir üslub özelliği. Gülen’in tarz-ı ifadesi, kendisinden önceki din bilginlerinden de muasırlarından da belirgin farklılılar arz ediyor. Onun için kelime, cümle, üslup, esalib, neredeyse, mesajın kendisi kadar önemlidir. 

Fethullah Gülen, konuşmasının herhangi bir yerinde, ansızın çok özgün bir hüküm ortaya koyabilir. Kendisini sevenler, onu dinlerken adeta bir inci mercan avcısı gibi, sohbetlerinden tek bir kelime bile kaçırmamaya gayret etmekte ve onun sehl-i mümteni suhuletiyle hikmetli sözler terennüm eden bir şahsiyet olduğuna inanmakta.

Hizmet Hareketi’ne gönül verenlerin Hocaefendi’ye, onun düşüncesine ve dolayısıyla da Hizmet’e nasıl baktığını anlamanın bir yolu da onların Hocaefendi’nin hangi sözlerini önemsediklerine bakmak olsa gerek!.

Öyleyse, Hareket dairesindekilere sorulacak önemli sorulardan biri şudur:

Fethullah Gülen Hocaefendi’nin sizin en çok hoşunuza giden, beğendiğiniz, ilham verici bulduğunuz, hayatınıza ilke ve düstur edindiğiniz, Hizmet’i en iyi yansıttığını düşündüğünüz sözü veya sözleri var mı? Varsa bu sözler neler?

Ben bu soruyu kendisini Hizmet camiası içinde görenlerle birlikte, Camia’dan olmamakla birlikte Hizmet’e sempatisi olanlara da yönelttim. Emaille ve sosyal medya üzerinden ( web survey ), kimine telefonla kimiyle de yüzyüze görüştüğüm kimselere sordum:

“Hocaefendi'nin en sevdiğiniz sözü hangisidir”?

Evet, Cemaat’in bilınçaltı müktesebatında Gülen Hocaefendi'nin hangi sözleri vardı?

Mesela sıradan bir Nurcudan, Bediüzzaman’ın vecizelerinden kimi örnekler isteseniz bir dakikaya on vecize sığdırabileceğini görebilirsiniz.

Muhtemelen şunları söyleyecektir:

Bismillah her hayrın başıdır.

Helal dairesi keyfe kafidir.

Hakiki imanı elde eden adam kainata meydan okur.

İman insanı insan eder.

Bizler muhabbet fedaisiyiz, hüsumete vaktimiz yoktur.

Şu istikbal inkılabatı içinde en yüksek ve gür sada İslamın sadası olacaktır.

Güzel gören güzel düşünür.

Cennet ucuz değil, cehennem lüzumsuz değil

Haksızlığı hak zanneden adamlara karşı hak dava etmek hakka bir nevi haksızlıktır.

Peki ya Fethullah Gülen Hocaefendi’nin hangi sözleri geliyor aklınıza!

Herkes aslında Hocaefendi'nin en sevdiği sözünü söylerken, aynı zamanda bir nevi kendisinin de Hizmet’ten ne anladığını ifade etmiş olmuyor mu!

Şöyle bir uygulama yapılabilir:

Hocaefendi’nin hatırladığınız ya da hoşunuza giden sözlerini elinize kalem alıp birer birer yazmaya çalışınız.  Zaman sınırlaması yok. Üstelik bu vecizeleri, kelime kelime hatırlamak zorunda da değilsiniz. Bu ekzersizle Hocaefendi’yi ve Hizmeti’i nasıl anladığınızı, algıladığınızı, onu kendi zihin dünyanızda ve hayal hanenizde nasıl kurgulamakta olduğunuzu, bu düşüncenin sizin bilinçaltınızda nasıl yer ettiğinizi de gözlemleme imkanı elde etmiş olacaksınız. Arkasından tüm zamanlarda en beğendiğiniz üç sözü bir kenara ayırın. Bu üç söz arasında bir tema birliği olup olmadığını gözlemlemeye çalışın. Bu sözler kalbe mi aklama mı hitap ediyor, bireye mi topluma mı? Cemaat genelinde de yapabileceğiniz bu çalışmadan ilgnç sonuçlar çıkabilir.

Daha fazla beklemeden, sözkonusu mini soruşturmaya gelen kimi cevapları paylaşmak istiyorum sizinle. Bu iktibaslar işliğinde uzun uzadıya metin tahlilleri, hatta kimi karakter tahlilleri yapılabilir, ama o kapıyı hiç aralamayacağım.

Öncelikle şu tespiti paylaşayım. Hizmet Hareketi dairesinde bulunan kişiler arasında, Fethullah Gülen’in en benimsenen ve beğenilen sözü şu:

“Aç açabildiğin kadar sineni ummanlar gibi olsun. Kalmasın alaka duymadığın ve el uzatmadığın bir mahzun gönül”

Aynı zamanda, bestelenen de bu söz Hizmet’in genel felsefesini  açıklamaya yetiyor: Farklılıklara hoşgörü ve herkesi kendi konumunda kabul etmek. Aynı minvalde, bir başka yerde Fethullah Gülen, “Gönlünüzde herkesin oturabileceği bir sandalye olsun” da der.

Ankete cevap verenler arasında, Figen Es, Vedat Bilgiç ve Osman Şimşek’in en beğendiği bu söz, Muhammet Çetin’in de en sevdiği Fethullah Gülen vecizeleri arasında.

Bahattin Karataş'a göre en önemli Hocaefendi vecizesi: "Başkasının sizi kabulü, sizin herkesi kendi konumunda kabulünüzden geçer".

Karataş'ın beğendiği bir diğer söz de şu: "Bir alanda olmak istiyorsanız, her alanda olmanız gerekir".

Televizyon programcısı ve eğitimci Ahmet Bozkuş, Fethullah Gülen’deki Peygamber sevgisine dikkat çekmekte. Bozkuş, Gülen’in Peygamber Efendimiz’le ilgili şu sözünün altını çiziyor:

“Bir peygamber bakışı, kömürü elmasa çevirir”. Bozkuş, kendisine en büyük düşmanlıkları yapanlara bile Hz. Peygamber’in fevkalbeşer müsamahasıyla onları birer sahabeye inkılap ettiğini belirtiyor.

Gerçekte de gönülleri aydınlatan, karanlıkları ışığa doyuran o Nur-i Muhammediye ne kadar muhtacız bugün!

Sedat Koçar’ın tercihi Gülen’in istişareyle ilgili bir sözü:

“Tek olan şeytandır, problemlerinizi tek  başınıza çözmeyin. Haddini aşan her şey zıddına inkılab eder”.

Süleyman Erkişi’nin tercihi kısacık şu söz: “Küçük şey yoktur”. Bugün önemi daha da tebeyyün eden bu söz, aynı zamanda Kemal Ural’ın bir kitabının da ismi.

Yazar Arif Akpınar ise:

“Allah katındaki yerinizi görmek istiyorsanız, O’nun kalbinizdeki yerine bakınız” sözünün altını çiziyor.

Senarist ve öykücü Niyazi Şanlı’nın tercih ettiği şu söz de, Hareket içindekilerin en çok tercih ettiği bir diğer vecize :

“Kaça giderseniz gidin, Allah rızası dışında ucuza gitmiş sayılırsınız”.

Önder Aytaç:

“Allahım! Benim hataalrımdan dolayı arkadaşlarımı, onların yanlışlarından dolayı da beni mahcup etme”.

Asım Yıldırım samimiyetin altını çiziyor:

“Kimde olursa olsun, azıcık bir samimiyet bir başarı vesilesidir”.

İlahiyatçı Ahmet Kurucan, ilkin Hocaefendi'nin birbirinden manidar vecizeleri arasından bir tercih yapmanın zorluğunun altını çizdikten sonra daha önce de pek duyulmamış olan şu ilginç tercihte bulunuyor:

 “Önce plan ve program, sonra lütuf ve ihsan”. Ben bu sözün Kurucan'ın Hizmet anlayışında da belirleyici bir önemi olduğunu sanıyorum.

Todays Zaman Genel Yayın Editörü Bülent Keneş, bir yerine üç söz gönderdi: 

1-      Terörist Müslüman olamaz.

2-      Müslüman da terörist olamaz. İşim bitti diyenin işi bitmiştir. 

3-      İnsanlar, iradesinin hakkını veriyorsa, kim ne diyebilir ki!

İlahiyatçı akademisyen Ayhan Tekineş bir dörtlük tercih ediyor:

“Yaşlı dudaklarda beliren tebessümlerden

Artık gök ehlinin arza yöneldiği belli

Meltemler esiyor amber kokulu günlerden.

Ay kadehi toprağın bağrına dökeli”

Halit Esendir ise 1974 yılında Fethullah Gülen’in yaklaşık 40 tane Işık Evi- Dersane abisine yaptığı özel sohbeti hiç unutamıyor. Gülen’in o sohbetini şu sözlerle özetliyor Esendir:

“İhlas ile Hizmet edin. İhlaslı olmanın en önemli göstergesi gıybet yapmamaktır. Kim ihlaslı ise Allah onları büyütür, az da olsa ihlası bozup da birbiriyle uğraşanları Allah dağıtır”

Sanatçı ve televizyon programcısı Reha Yeprem’in tercihi de calib-i dikkat: “Tenasüb-i illiyet prensibine göre kuvetler arasında dengenin bulunmadığı zamanlarda, teknik davranmakta zaruret vardır”

Bediüzzaman Said Nursi'nin talebelerinden ve İzmir yıllarında Fethullah Gülen'e  olan yakınlığıyla bilinen, 1971 Muhtırasında Hocaefendi ile birlikte yargılanıp hapis yatan İzmirli Mustafa Birlik'in oğlu Abdullah Birlik ise, Fethullah Gülen'deki Bediüzzaman hayranlığına ve üstad bellediği bu pir-i faniye olan hürmetine değiniyor. Abdullah Birlik'in  beğendiği Fethullah Gülen Hocaefendi vecizeleri ise şunlar:

" Çağımızda Hazret-i Bediüzzaman kadar Hizmet felsefesini bilen ve tutarlı hizmet yapan ikinci bir insan çıkmamıştır". Birlik'in altını çizdiği diğer bir söz de şu: " Bediüzzaman Hazretlerinin yaptığı her şey, benim için bir hüccettir".

Yıllardır Fethullah Gülen’in yanında bulunan İlahiyatçı yazar Osman Şimşek’in “çocukken çok sevip ezberlediğim” dediği Gülen vecizesinden yukarıda bahsetmiştim. Bu söze ek olarak Şimşek Hoca şunları da zikrediyor: 

“Son dönemlerde çok hoşuma giden ve Muhterem Hocamızın küçük farklarla dile getirdikleri Hoş gör, en azından nahoş görme. Nahoş görüyorsan, bari dillendirme!

Şimşek Hoca sözlerini şöyle sürdürmekte:

“Genel hayat felsefesi olarak hep hatırda tutmaya çalıştığım ise Muhterem Hocamızın şu sözleridir:

“Her türlü gurbetin iksiri, Hakka kurbettir”.

Şahsen, Fethullah Gülen'in bizzat kendisine, hayatının muhassalası mahiyetinde nasıl bir cümle kurabileceğini sormayı ve kendisiyle bu minvalde konuşabilmeyi çok isterdim!

Ben, bu cümlenin tek kelimelik olduğu düşünüyorum: “Hizmet”